Pierwsze pęknięcia. Najpierw cienkie jak włos, później coraz szersze. Wciąż się trzymasz, choć budowla, na którą pracujesz całe życie, wyraźnie się chwieje, zaczyna się trząść. Trzymasz się, dopóki coś nie pęknie.
Jozef Karika
CO DZIEJE SIĘ Z OSOBĄ DOŚWIADCZAJĄCĄ TRUDNEGO WYDARZENIA ŻYCIOWEGO (KRYZYSU PSYCHOLOGICZNEGO)?
Kryzys psychologiczny, to spostrzeganie wydarzenia życiowego w kategoriach trudności nie do zniesienia. Wydarzenie to jest dla osoby, tak trudnym wydarzeniem życiowym, że powoduje przeciążenie jej zdolności do skutecznego radzenia sobie i przekracza aktualne zasoby i mechanizmy zaradcze, a w efekcie powoduje destabilizację stanu psychicznego.
Do wydarzeń krytycznych zalicza się m.in. te o nasileniu ekstremalnym, zwane niekiedy wydarzeniami traumatycznymi. Najczęściej wiążą się one z narażeniem na sytuację zagrożenia życia lub zdrowia lub z innymi sytuacjami naruszającymi integralność fizyczną osoby, jak np. katastrofy naturalne, wypadki komunikacyjne czy wykorzystanie seksualne lub doświadczanie przemocy.
Kryzys psychologiczny może być jednak także wynikiem podważenia głęboko zakorzenionych przekonań, schematów działania lub myślenia danej osoby na temat funkcjonowania świata, dotyczących np. relacji międzyludzkich, zasad społecznych czy wyznawanych wartości. Przykładem takiego kryzysu może być doświadczenie kryzysowe u osoby, która przekonana o fundamentalnym znaczeniu wierności w związku, doświadcza zdrady partnera.
Objawy kryzysu psychicznego:
– Zmiany nastroju: silny i długotrwały smutek, lęk, złość, drażliwość lub poczucie beznadziejności, poczucie pobudzenia, niepokoju.
– Zmiany w funkcjonowaniu poznawczym: trudności z koncentracją lub przerzutnością uwagi, problemy z pamięcią, natrętne wspomnienia wydarzenia krytycznego w formie żywych obrazów.
– Zmiany w relacjach społecznych: izolacja społeczna (unikanie kontaktów z bliskimi, wycofywanie się z życia towarzyskiego) lub natarczywa przemocowa komunikacja, pojawienie się zachowań agresywnych.
– Zmiany w systemie wartości: trudności w utrzymaniu poczucia sensu i celowości życia (własnego lub innych osób).
– Kłopoty z wykonywaniem codziennych czynności.
– Problemy ze snem: bezsenność, częste budzenie się w nocy, koszmary senne lub nadmierna senność.
– Zmiany apetytu: brak łaknienia lub nadmierne jedzenie.
– Zmęczenie i brak energii: brak motywacji do działania, apatia, poczucie wyczerpania.
– Myśli samobójcze lub autodestrukcyjne: myśli o samobójstwie lub samookaleczeniu.
– Nadmierne używanie substancji psychoaktywnych: alkohol, narkotyki lub inne substancje jako sposób na radzenie sobie z trudnymi emocjami.
– Somatyczne objawy bez wyraźnej przyczyny: bóle głowy, bóle karku, problemy z trawieniem, kołatanie serca, duszność.
W sytuacji silnych objawów kryzysowania (długotrwały smutek, uogólniony niepokój, silny lęk, pobudzenie psycho-ruchowe, nadmierne pobudzenie emocjonalne, zachowania agresywne lub autoagresywne, myśli samobójcze, etc.) niezbędne może być skorzystanie ze specjalistycznej pomocy psychologicznej w postaci interwencji kryzysowej.
Interwencja kryzysowa to forma pomocy której celem jest pomoc osobom w kryzysie, doświadczających bardzo trudnych, obciążających emocjonalnie, nierzadko dezorganizujących codzienne funkcjonowanie, momentów w życiu. Jest to forma pomocy do osób po przeżytych urazach, traumach, ciężkich doświadczeniach. Interwencja kryzysowa ma pomóc w rozwiązaniu problemu, a także pomóc w powrocie do równowagi psychicznej oraz zapobiegać dezorganizacji zachowania. W interwencji kryzysowej wykorzystuje się zasoby pacjenta, by był w stanie poradzić sobie z sytuacją, którą postrzega jako sytuację bez wyjścia.
Interwencja kryzysowa skupia się na udzieleniu osobie, która szuka pomocy, wsparcia emocjonalnego. Jej celem jest także zredukowanie lęków klienta, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa oraz osiągnięcie stabilizacji emocjonalnej. Podczas sesji klient i terapeuta, poprzez konfrontację z zaistniałym kryzysem, skupiają się na określonym problemie, dążą do jego rozwiązania, a w efekcie do poprawy funkcjonowania psycho-somatycznego.
Interwencja kryzysowa umożliwia odzyskanie równowagi wewnętrznej. Osoba, która upora się ze swoim problemem, wyjdzie z kryzysu, odzyskuje poczucie sprawczości, zaczyna odczuwać, że ma wpływ na to, co dzieje się w jej życiu i, że może to zmieniać. Celem interwencji może być pomoc klientowi w uzyskaniu większej świadomości na temat swojego problemu i zmianie poglądów na jego temat. Dzięki temu osoba odzyskuje kontrolę nad doświadczanym problemem. W efekcie interwencji kryzysowej klient odzyskuje umiejętność skutecznego radzenia sobie z problemami. Interwencja może także pomóc w adekwatnej ocenie okoliczności, które wpływają na powstanie kryzysu. Klient uzyskuje pomoc w znalezieniu skutecznych alternatyw do stosowanych dotychczas nieskutecznych zachowań. W efekcie następuje nie tylko rozwiązanie problemu, wyjście z kryzysu, osiągnięcie równowagi wewnętrznej, ale klient zyskuje także kompetencje, które pomogą mu w przyszłości w radzeniu sobie z trudnymi doświadczeniami.
Osoby w kryzysie psychicznym doświadczają utraty poczucia bezpieczeństwa, odczuwają lęk, niepokój oraz strach. Zadaniem psychologa jest stworzenie bezpiecznej, nieoceniającej, pełnej akceptacji, zrozumienia i zaufania atmosfery. Tylko w takich warunkach klient może pracować nad powrotem do równowagi emocjonalnej i odzyskaniem poczucia wpływu na to, czego doświadcza.
